ΤΑ ΠΑΛΑΙΙΝΑ -ΤΑ ΤΩΡΙΝΑ - ΤΑ ΜΕΛΛΟΥΜΕΝΑ
ΠΑΛΙΟΙ ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΕΣ
Γεώργιος Φ. Δαφερμος (1879 - 1959).
Πέμπω, συγκινημένος, ευγνωμονούσα τη σκέψη μου στο σοφό μου Δάσκαλο της Δ" τάξεως Δημοτικού Σχολείου Ρεθύμνου, αλησμόνητο Γεώργιο Φ. Δαφερμο. Τον έξοχο παιδαγωγό και λαογράφο.
Το "ευ ζην" οφείλουμε στους προικισμένους Δασκάλους. Να τώρα όμως στους κοσμογονικούς καιρούς μας, χάθηκε κι" αυτό. Κι" αναζητώντας καταφυγή παραμυθίας στην ψευδαίσθηση, γινόμαστε κι" αιθεροβάμονες!!! Να σταματούσε λέει, ο χρόνος. Και στάσιμοι ισόβια να μέναμε, στα τότε, βεβαια, αμεριμνοαμεριμνα μαθητικά χρόνια... "Στα χρόνια του ονείρου".
Ο Γ. Φ. Δαφερμος στάθηκαν ένας σωστός, πλήρης, αγαθός άνθρωπος. Ένας φωτισμένος εκπαιδευτικός (διετέλεσε και Επιθεωρητής), ένας φλογερός πατριώτης με αδιάκοπες πνευματικές ανησυχίες και ποικίλα πνευματικά εδιαθεροντα. Που έφθαναν μέχρι την "βιοσοφία". Ήταν πολυεπίπεδος, με μια πίστη αμετακίνητη στα ιδανικά του. Χάρις στο λαγαρό μυαλό του και την πολυμάθεια του καταπιάστηκε και με επιστημονικές θεωρήσεις, έχοντας την ικανότητα μετά να τις κάνει "εφαρμοσμένην πράξην".
Το 1911 ιδρύει μετεωρολογικό σταθμό στ" Ανώγεια και το 1923 στο Ρέθυμνο και χρηματίζει και παρατηρητής τους. Με τις παρατηρήσεις, τις καταγραφές στοιχείων και τα συμπεράσματα του, συνέβαλε στην πρόοδο της τωρινής ΕΜΥ.
Φαινόμενο φιλοπονίας, δεν του απολείπανε και άλλες δραστηριότητες. Και ιδρύει το 1925 το Διδασκαλικό Σύνδεσμο Ρεθύμνης και το 1926 εκδίδει το Περιοδικό "Προμηθευς ο Πυρφορος" που κράτησε μέχρι το 1941, όταν οι ορδές των Γερμανών Ουνων, καταλάβαν, με φοβερό τίμημα στην μυθική αντίσταση των κατοίκων, στην γραφική πολιτεία. Ήταν ένα σοβαρό πολιτιστικό περιοδικό από τα ελάχιστα τοτες στο είδος του, με ποικίλα υπεύθυνα θέματα, παιδαγωγικά, επιστημονικά, ο λαογραφικός πλούτος του πολύτιμος. Ακόμη, λογοτεχνικά, μετεωρολογικά και πρωτότυπα π.χ λεξικό φυτολογικό, ζωολογικό, διαφόρων επαγγελμάτων, Ως και για τον "Λόξιγκα" (Λυγξ - λυγγος ίσον ο λόξιγκας στην γλώσσα του Αριστοτέλους) πραγματεύεται.
Αμέτρητα είναι τα λαογραφικά παρατηρήματα και μελετήματα που περιλαμβάνουν προλήψεις, γηθειες, ίσαμε λαικη ιατρική που δεν είναι τελείως απορριπτέα, γιατί στηρίζεται στην μακροχρόνια παρατήρηση, ένα από τα κύρια σκέλη και της επιστήμης που είναι πείραμα - παρατήρηση. Κοντολογίς ο "Προμηθευς ο Πυρφορος" μεταλαμπάδευε το φως του στην πολιτεία του Ρεθύμνου.
Δημοτικιστής, είπαμε ο Γ. Φ. Δαφερμος, άλλα στο περιοδικό του είχεν αφήσει τίτλο καθαρευουσιάνικο. Δεν ήταν Δημοτικιστής έξαλλος. Τον διέκρινα που με, αισθητική της γλώσσας. Και δεν εύρισκε τουλάχιστον τη λέξη "Πυρφορος" αδόκιμο, για να τη μεταγλωττίσει στη Δημοτική. Επίσπευε και ορθά ότι η φτωχούλα η Δημοτική έπρεπε να εμπλουτίζεται "ενθοφθολμιζοντας" λέξεις καθαρεύουσας.
Το καιρό εκείνο, τις δεκαετίες 1920 και 1930, οι άνθρωποι ήσαν ήρεμοι, σεβόντουσαν ο ένας τον άλλο και έκαναν ανταλλαγή άδολων πειραγμάτων πασπαλισμένων με το ανυπέρβλητο "Κρητικον αλας".
Ένας απο τους χαριτωμένους τύπους του Ρεθύμνου και αλησμόνητος Στέλιος Δρακακης. Χημικός είχε σπουδάσει αλλά η ιδιοσυγκρασία του τον τραβούσε σε άλλους δρόμους, κάθε άλλο βέβαια παρά βιοποριστικά σίγουρους. Είχε χιούμορ πηγαίο και εξωστρεφής καθώς ήταν, είχε συχνά εκρήξεις ενθουσιασμού. Έγινε δημοσιογράφος εκδίδοντας την εφημερίδα "Αστραπή" και ταυτόχρονα μελετούσε τους Αρχαίους συγγραφείς μας. Πολλά σπαρταριστά περιστατικά θα μπορούσε να αναφέρει κανείς σχετικά με το Δημοσιογραφικό του βιο. Καταπληκτικός στη σάτιρα και αυτοσατιρα του. Μαχητικός δημοσιογράφος αλλά και ευπρεπής, εκείνο που ηχεί ακόμα στα αυτιά μου είναι η βαρύτονη, ρητορικά ορθωμένη φωνή του. Από μια διάλεξη του για τον Σωκράτη που είχεν εντυπωσιάσει...είχε και ευχέρεια λόγου, ένα απόσπασμα επιγραμματικό, με τα προφητικά λόγια του μεγάλου φιλοσόφου έχει συγκρατήσει η μνήμη μου..."Καθευδοντες διατελείτε, αν, ει μη τίνα άλλον ο Θεός επιπεμψεν υμήν, κηδομενος υμών". Δηλαδή εξηγούσε ο Δρακακης και για τους μέσους ακροατές του..."Θα κοιμάστε και θα εξακολουθήσετε να κοιμάστε, εάν ο Θεός δεν Σας λυπηθεί και σας στείλει ένα άλλον να σας σώσει!".
Από τις στήλες λοιπόν της "Αστραπής" πειραχτήρι ο Δρακακης πιλάτευε τον εκδότη του "Προμηθέα" να αλλάξει τον τίτλο του, εκδημοτικίζοντας τον.
-Πως εσύ φίλτατε, υπέρμαχος της Δημοτικής, αντέχεις να έχει το Περιοδικό σου, τίτλο καθαρευουσιάνικο?
-"Και πως να τον αλλάξω μπρε Στυλιανέ? Δεν βρίσκω την λέξη "Πυρφόρος"", αδόκιμο για να την μεταγλωττίσω στη Δημοτική, είπε του Δρακακη, σε μια συνάντηση που είχαν.
-"Το μόνο εύκολο Γιώργη μου", και άπαντα ο Δρακακης... Βρήκα τη λέξη "Προψηθεας ο Καραφωθιας"! Και άφησε ένα βροντερό ομηρικό γέλιο!
Και ο Δαφερμος έκλεισε το θέμα σοβαρά...
-"Δεν βλάπτει νομίζω να έχουμε υπ" όψη και τη ρήση του Κοραή...
"Μήτε τύραννοι των χυδαίων γίγνεσθαι, μήτε δούλοι της χυδαιότατος αυτών".
Το χιούμορ του Δρακακη όταν το καλούσε, κατά τη γνώμη του, η ανάγκη, γινόταν και " Μπλακ". Ο αξέχαστος Μάνος Τσάκωνας, ένας πανέξυπνος και μορφωμένος Ρεθυμνιώτης,( έγραφε στην εφημερίδα "Ο Τύπος" που έβγαζε στο Ρέθυμνο άρθρα, διπλωματικό δελτίο, οικονομικά θέματα, κοινωνιολογικά, λογοτεχνικά ), που είχε φέρει τα χρόνια εκείνα μια νότα Ευρώπης στη μικρή μας πολιτεία, με τις μεγαλοπρεπές δεξιώσεις του στα μέλη της κοινωνίας του Ρεθύμνου και τις φιλοξενίες του σε ντόπιους και Υψηλούς ξένους. Κοινωνικότατος, γλωσσομαθεστατος και εγκάρδιος άνθρωπος, είχε αποκτήσει σχέσεις και γνωριμιές με προσωπικότητες, χάρις στη θέση του Υπασπιστή του Ελευθερίου Βενιζέλου στις δοξασμένες εκείνες μέρες του 1919. Στις κοσμικές εκδηλώσεις του Οίκου Μάνου Τσάκωνα, στη σπιταρόνα στα "Πεταλαδικα" του πάμπλουτου Τούρκου Αλη Βαφη, η ψυχη ήταν η Παριζιάνα, υπέροχη σύζυγος του, Ιουλιέττα με τους αβρούς τους τρόπους, τη φιλόξενη διάθεση και τη Γαλατική ευγένεια.
Η "Αστραπή" του Δρακακη, ήταν "στα μαχαίρια" (ο λόγος το λέει), με τον "Τύπο" του Τσάκωνα. Η "Αστραπή" βέβαια το" παίζε όχι στα σοβαρά, κουκιζε με χιούμορ τις γιαλαντζί επιθέσεις της. Οπότε κάποτε ο "Τύπος" του απάντησε σοβαρά και σε αυστηρό τόνο. Ο Δρακακης δεν χάνει καιρό και του απαντά σε ύφος απειλητικό...
"Φίλε κ. Διευθυντή του "Τύπου" έχε με παραιτημένο, γιατί θα αναγκαστώ να σε παραδώσω στο Χαριδημο, διά... τα περαιτέρω!!!" Εστιν δε Χαριδημος, ο πελώριος τότε νεκροθάφτης του Ρεθύμνου, φοβερός (αν και άκακο αρνί) και στην όψη.
Ένας άλλος Ρεθυμνιώτης σεβαστός και πολυαγαπητος μου καθηγητής της Θεολογίας, Κώστας Πολογιωργης που άμα ήλθε στο Γυμνάσιο Ρεθύμνου, έδωσε μια βαρύτητα στο μάθημα (ήταν αυστηρός στη βαθμολογία) και νέα διάσταση στη διδασκαλία των Θρησκευτικών. Όσοι είχαν την όρεξη να τον παρακολουθούν και να κρατούν σημειώσεις, δεν έχασαν. Κέρδισαν βαθμό καλό και άνοιξαν ορίζοντες που πλάταιναν τη σκέψη τους. Τα άρθρα του Πολογιωργη των Χριστουγέννων και του Πάσχα, αποτελούσαν πνευματικό γεγονός αναμενόμενο με ύψιστο ενδιαφέρον για το εύρος του στοχασμού των και την στιλπνότητα του ύφους των. Έτυχα και εγώ μαθητής Γυμνασίου τότε ένα βραδάκι, εκεί στη σύναξη στα γραφεία της "Κρητικής Επιθεώρησης" που χάρις στο φιλονεϊσμό των εκδοτών, να πάω ένα χειρόγραφο μου για δημοσίευση. Είχα αρχίσει τα πρώτα δειλά δημοσιογραφικά μου βήματα. Εκεί συνάντησα και τον παλιό Δάσκαλο μου Γ.Φ.Δαφερμο. -"Κάθισε παιδί μου να ακούσεις" μου είπε, -να έχει τον λόγο σε ενδιαφέροντα θέματα. Κρεμόμαστε από τα χείλη του. Εκεί και ο μακαρίτης Γιώργης Γεωρβασακης, τρυφερός ποιητής του Ρεθύμνου. Ήταν παραμονή του Αγίου Σπυρίδωνος και απάγγειλε ένα επίκαιρο ποίημα του. Δυο στίχους του θυμάμαι...
"Ρέθεμνος αγαπητερό,
με τσ" άγιους Σπυριδωνους"...
Δυο τους είχε και τους έχει τους Αγίους, η πολις. Στα δυτικά, στα πλευρά της Φορτετζας και στον Κουμπέ.
Ο Γεώργιος Φ. Δαφερμος έφυγεν από τον κόσμο ετούτο, πλήρης, για την εποχή του, ημερών, με πεντακάθαρη τη συνείδηση και ηθικές. Τα καλά και αντάξια παιδιά του, που ανάθρεψαν υποδειγματικά με τη συμπαράσταση της Ελένης, συντρόφου διαλεκτής, ακριβής κόρης της Αργυρούπολης... Έχει πνευματική παράδοση η οικογένεια Δαφερμου. Οι δυο γιοι πήραν την σκυτάλη από τον πατέρα και έγιναν εκπαιδευτικοί.
Ο Δημήτρης λαμπρός Φιλόλογος με μουσική Παιδεία (δεξιοτέχνης βιολιστας), αξιόλογος πεζογράφος - συγγραφέας, αλύγιστος αγωνιστής. Ο πρώτος που άρχισε με πάθος αγώνες ανένδοτους επίμονους, κρατερούς, που κράτησαν καιρό, με άρθρα σε εφημερίδες, κινητοποιήσεις μαζικών φορέων Μπροστάρης, μαζί με άλλους για την ίδρυση Πανεπιστημίου στην Κρήτη αρχικά και μετά με τίτλους γνήσιους και απαράγραπτους και συγκλίνοντας ευεργετικούς παράγοντες για τους φοιτητές ζητούσε η έδρα του να γίνει στο συνθλιβόμενο "εν μέσω συμπληγάδων" Ρέθυμνο.
Δημήτρη μας αξέχαστε, "ο ζήλος της γενέτειρας σου, κατέφαγε σε!" Και μίσεψες πολύ πρόωρα. Και ήταν κρίμα. Δεν αξιώθηκε να δεις τη σάρκωση έστω δυστυχώς και ευνουχισμένου του ονείρου σου.
Ο άλλος ο Λευτέρης πνευματικός άνθρωπος είχε και αυτός λαμπρή σταδιοδρομία στην εκπαίδευση. Συνεχίζει το έργο του πατέρα του, με την έκδοση του "Προμηθέα Πυρφόρου" που τον ανέβασε σε υψηλό επίπεδο περιεχομένου και εμφάνισης. Είναι η β" περίοδος. Περίοδος ανθοφορίας του, που αποτελεί σταθμό. Επίλεκτες συνεργασίες λόγιων επιστημόνων σε θέματα ιστορικά, παιδαγωγικά, λογοτεχνικά, εκπαιδευτικά και ιστοριοδιφικές έρευνες και μελέτες περισπούδαστες κ.α. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η αξία δημοσίου επαίνου στην πολιτιστική προσπάθεια του Λευτέρη Δαφερμου γίνεται με μόχθους και θυσίες υλικές εξοντωτικές που καθιστούν προβληματική τη συνέχιση της έκδοσης του "Προμηθέα".
Ν" αγιάσει η ψυχούλα σου, Δάσκαλε μου καλέ, που στάθηκες αφορμή η αιώνια μνήμη σου, να σεργιανίσει η θύμηση μας πίσω σε χρόνους αλαργινούς. Στα περασμένα κι" αξέχαστα της πολιτείας της πολυαγαπημένης που αντίκρισα πρώτα το φως και τα θάματα του κόσμου ετούτου. Δεν πρόφθασα να προφέρω το όνομα σου Ρέθεμνος, κι" αυθόρμητα ήρθε και μου έκαψε τα χείλια, ο στίχος του βάρδου σου Γ. Καλομενοπουλου.
"Στο Ρέθεμνος στον πλάτανο
εις τη δεξα χαχαλη,
εκεια να με κρεμάσουνε
αν αγαπήσω άλλη..."
Να ανιστορηθούμε τα Περιβόλια τα μοσχομυριστά πρωινά που μας έγνεφαν τα γαρίφαλα και κουμπεδιανα μεσημέρια με τ" αθάνατο νερό "που έβγαζε, λέει και το κέφι". Ματωμένα δειλινά, από πορφυρές ειρηνικές δύσεις. Κι" ανταύγειες πυρκαγιών του ήλιου της Κυδωνιας αντίκρυ στα νερά τ" Ακρωτηριανα. Και τα μεθυστικά μου χρώματα που έσφιγγαν τις καρδίες, από ρεμβασμούς κι" ακοίμητους πόθους. Τοτες ήταν που ξυπνούσαν και οι ίσκιοι στη Φορτετζα. Σκυφτοί από το βάρος ανείπωτων Ρεθυμνιώτικων πόνων και καημών αιώνιων, σχημάτιζαν λιτανείες ονείρων, που όδευαν για να βουτήξουν στ" ακρογιάλια με τα γκρενά ροδοπέταλα!
Τώρα, το χαοτικό " χίλια εννιακόσια τίποτα" είναι, που οι γραμμές αυτές... που χαράσσονται με τρεμάμενο χέρι και νοτισμένα τα κρύσταλλα των γυαλιών από συγκίνηση αφατη, γίνονται αγγελτήρια θανάτου... Τον ονείρων που έγιναν "FUMO ET UMBRA" (καπνός και σκιά).
Των ανθρώπων που χάθηκαν.
Των καιρών που διάβηκαν.
Των νιατων που εφυγαν.
Ναι, αγγελτήρια, που τα ακομπανιάρει ρέκβιεμ θρήνων!!!
Κώστας Μαμαλάκης
Αθήνα, Γενάρης 1984
Ιωάννης Μιχ. Δογάνης
http://topaliorethemnos.blogspot.gr/
Γεώργιος Φ. Δαφερμος (1879 - 1959).
Πέμπω, συγκινημένος, ευγνωμονούσα τη σκέψη μου στο σοφό μου Δάσκαλο της Δ" τάξεως Δημοτικού Σχολείου Ρεθύμνου, αλησμόνητο Γεώργιο Φ. Δαφερμο. Τον έξοχο παιδαγωγό και λαογράφο.
Το "ευ ζην" οφείλουμε στους προικισμένους Δασκάλους. Να τώρα όμως στους κοσμογονικούς καιρούς μας, χάθηκε κι" αυτό. Κι" αναζητώντας καταφυγή παραμυθίας στην ψευδαίσθηση, γινόμαστε κι" αιθεροβάμονες!!! Να σταματούσε λέει, ο χρόνος. Και στάσιμοι ισόβια να μέναμε, στα τότε, βεβαια, αμεριμνοαμεριμνα μαθητικά χρόνια... "Στα χρόνια του ονείρου".
Ο Γ. Φ. Δαφερμος στάθηκαν ένας σωστός, πλήρης, αγαθός άνθρωπος. Ένας φωτισμένος εκπαιδευτικός (διετέλεσε και Επιθεωρητής), ένας φλογερός πατριώτης με αδιάκοπες πνευματικές ανησυχίες και ποικίλα πνευματικά εδιαθεροντα. Που έφθαναν μέχρι την "βιοσοφία". Ήταν πολυεπίπεδος, με μια πίστη αμετακίνητη στα ιδανικά του. Χάρις στο λαγαρό μυαλό του και την πολυμάθεια του καταπιάστηκε και με επιστημονικές θεωρήσεις, έχοντας την ικανότητα μετά να τις κάνει "εφαρμοσμένην πράξην".
Το 1911 ιδρύει μετεωρολογικό σταθμό στ" Ανώγεια και το 1923 στο Ρέθυμνο και χρηματίζει και παρατηρητής τους. Με τις παρατηρήσεις, τις καταγραφές στοιχείων και τα συμπεράσματα του, συνέβαλε στην πρόοδο της τωρινής ΕΜΥ.
Φαινόμενο φιλοπονίας, δεν του απολείπανε και άλλες δραστηριότητες. Και ιδρύει το 1925 το Διδασκαλικό Σύνδεσμο Ρεθύμνης και το 1926 εκδίδει το Περιοδικό "Προμηθευς ο Πυρφορος" που κράτησε μέχρι το 1941, όταν οι ορδές των Γερμανών Ουνων, καταλάβαν, με φοβερό τίμημα στην μυθική αντίσταση των κατοίκων, στην γραφική πολιτεία. Ήταν ένα σοβαρό πολιτιστικό περιοδικό από τα ελάχιστα τοτες στο είδος του, με ποικίλα υπεύθυνα θέματα, παιδαγωγικά, επιστημονικά, ο λαογραφικός πλούτος του πολύτιμος. Ακόμη, λογοτεχνικά, μετεωρολογικά και πρωτότυπα π.χ λεξικό φυτολογικό, ζωολογικό, διαφόρων επαγγελμάτων, Ως και για τον "Λόξιγκα" (Λυγξ - λυγγος ίσον ο λόξιγκας στην γλώσσα του Αριστοτέλους) πραγματεύεται.
Αμέτρητα είναι τα λαογραφικά παρατηρήματα και μελετήματα που περιλαμβάνουν προλήψεις, γηθειες, ίσαμε λαικη ιατρική που δεν είναι τελείως απορριπτέα, γιατί στηρίζεται στην μακροχρόνια παρατήρηση, ένα από τα κύρια σκέλη και της επιστήμης που είναι πείραμα - παρατήρηση. Κοντολογίς ο "Προμηθευς ο Πυρφορος" μεταλαμπάδευε το φως του στην πολιτεία του Ρεθύμνου.
Δημοτικιστής, είπαμε ο Γ. Φ. Δαφερμος, άλλα στο περιοδικό του είχεν αφήσει τίτλο καθαρευουσιάνικο. Δεν ήταν Δημοτικιστής έξαλλος. Τον διέκρινα που με, αισθητική της γλώσσας. Και δεν εύρισκε τουλάχιστον τη λέξη "Πυρφορος" αδόκιμο, για να τη μεταγλωττίσει στη Δημοτική. Επίσπευε και ορθά ότι η φτωχούλα η Δημοτική έπρεπε να εμπλουτίζεται "ενθοφθολμιζοντας" λέξεις καθαρεύουσας.
Το καιρό εκείνο, τις δεκαετίες 1920 και 1930, οι άνθρωποι ήσαν ήρεμοι, σεβόντουσαν ο ένας τον άλλο και έκαναν ανταλλαγή άδολων πειραγμάτων πασπαλισμένων με το ανυπέρβλητο "Κρητικον αλας".
Ένας απο τους χαριτωμένους τύπους του Ρεθύμνου και αλησμόνητος Στέλιος Δρακακης. Χημικός είχε σπουδάσει αλλά η ιδιοσυγκρασία του τον τραβούσε σε άλλους δρόμους, κάθε άλλο βέβαια παρά βιοποριστικά σίγουρους. Είχε χιούμορ πηγαίο και εξωστρεφής καθώς ήταν, είχε συχνά εκρήξεις ενθουσιασμού. Έγινε δημοσιογράφος εκδίδοντας την εφημερίδα "Αστραπή" και ταυτόχρονα μελετούσε τους Αρχαίους συγγραφείς μας. Πολλά σπαρταριστά περιστατικά θα μπορούσε να αναφέρει κανείς σχετικά με το Δημοσιογραφικό του βιο. Καταπληκτικός στη σάτιρα και αυτοσατιρα του. Μαχητικός δημοσιογράφος αλλά και ευπρεπής, εκείνο που ηχεί ακόμα στα αυτιά μου είναι η βαρύτονη, ρητορικά ορθωμένη φωνή του. Από μια διάλεξη του για τον Σωκράτη που είχεν εντυπωσιάσει...είχε και ευχέρεια λόγου, ένα απόσπασμα επιγραμματικό, με τα προφητικά λόγια του μεγάλου φιλοσόφου έχει συγκρατήσει η μνήμη μου..."Καθευδοντες διατελείτε, αν, ει μη τίνα άλλον ο Θεός επιπεμψεν υμήν, κηδομενος υμών". Δηλαδή εξηγούσε ο Δρακακης και για τους μέσους ακροατές του..."Θα κοιμάστε και θα εξακολουθήσετε να κοιμάστε, εάν ο Θεός δεν Σας λυπηθεί και σας στείλει ένα άλλον να σας σώσει!".
Από τις στήλες λοιπόν της "Αστραπής" πειραχτήρι ο Δρακακης πιλάτευε τον εκδότη του "Προμηθέα" να αλλάξει τον τίτλο του, εκδημοτικίζοντας τον.
-Πως εσύ φίλτατε, υπέρμαχος της Δημοτικής, αντέχεις να έχει το Περιοδικό σου, τίτλο καθαρευουσιάνικο?
-"Και πως να τον αλλάξω μπρε Στυλιανέ? Δεν βρίσκω την λέξη "Πυρφόρος"", αδόκιμο για να την μεταγλωττίσω στη Δημοτική, είπε του Δρακακη, σε μια συνάντηση που είχαν.
-"Το μόνο εύκολο Γιώργη μου", και άπαντα ο Δρακακης... Βρήκα τη λέξη "Προψηθεας ο Καραφωθιας"! Και άφησε ένα βροντερό ομηρικό γέλιο!
Και ο Δαφερμος έκλεισε το θέμα σοβαρά...
-"Δεν βλάπτει νομίζω να έχουμε υπ" όψη και τη ρήση του Κοραή...
"Μήτε τύραννοι των χυδαίων γίγνεσθαι, μήτε δούλοι της χυδαιότατος αυτών".
Το χιούμορ του Δρακακη όταν το καλούσε, κατά τη γνώμη του, η ανάγκη, γινόταν και " Μπλακ". Ο αξέχαστος Μάνος Τσάκωνας, ένας πανέξυπνος και μορφωμένος Ρεθυμνιώτης,( έγραφε στην εφημερίδα "Ο Τύπος" που έβγαζε στο Ρέθυμνο άρθρα, διπλωματικό δελτίο, οικονομικά θέματα, κοινωνιολογικά, λογοτεχνικά ), που είχε φέρει τα χρόνια εκείνα μια νότα Ευρώπης στη μικρή μας πολιτεία, με τις μεγαλοπρεπές δεξιώσεις του στα μέλη της κοινωνίας του Ρεθύμνου και τις φιλοξενίες του σε ντόπιους και Υψηλούς ξένους. Κοινωνικότατος, γλωσσομαθεστατος και εγκάρδιος άνθρωπος, είχε αποκτήσει σχέσεις και γνωριμιές με προσωπικότητες, χάρις στη θέση του Υπασπιστή του Ελευθερίου Βενιζέλου στις δοξασμένες εκείνες μέρες του 1919. Στις κοσμικές εκδηλώσεις του Οίκου Μάνου Τσάκωνα, στη σπιταρόνα στα "Πεταλαδικα" του πάμπλουτου Τούρκου Αλη Βαφη, η ψυχη ήταν η Παριζιάνα, υπέροχη σύζυγος του, Ιουλιέττα με τους αβρούς τους τρόπους, τη φιλόξενη διάθεση και τη Γαλατική ευγένεια.
Η "Αστραπή" του Δρακακη, ήταν "στα μαχαίρια" (ο λόγος το λέει), με τον "Τύπο" του Τσάκωνα. Η "Αστραπή" βέβαια το" παίζε όχι στα σοβαρά, κουκιζε με χιούμορ τις γιαλαντζί επιθέσεις της. Οπότε κάποτε ο "Τύπος" του απάντησε σοβαρά και σε αυστηρό τόνο. Ο Δρακακης δεν χάνει καιρό και του απαντά σε ύφος απειλητικό...
"Φίλε κ. Διευθυντή του "Τύπου" έχε με παραιτημένο, γιατί θα αναγκαστώ να σε παραδώσω στο Χαριδημο, διά... τα περαιτέρω!!!" Εστιν δε Χαριδημος, ο πελώριος τότε νεκροθάφτης του Ρεθύμνου, φοβερός (αν και άκακο αρνί) και στην όψη.
Ένας άλλος Ρεθυμνιώτης σεβαστός και πολυαγαπητος μου καθηγητής της Θεολογίας, Κώστας Πολογιωργης που άμα ήλθε στο Γυμνάσιο Ρεθύμνου, έδωσε μια βαρύτητα στο μάθημα (ήταν αυστηρός στη βαθμολογία) και νέα διάσταση στη διδασκαλία των Θρησκευτικών. Όσοι είχαν την όρεξη να τον παρακολουθούν και να κρατούν σημειώσεις, δεν έχασαν. Κέρδισαν βαθμό καλό και άνοιξαν ορίζοντες που πλάταιναν τη σκέψη τους. Τα άρθρα του Πολογιωργη των Χριστουγέννων και του Πάσχα, αποτελούσαν πνευματικό γεγονός αναμενόμενο με ύψιστο ενδιαφέρον για το εύρος του στοχασμού των και την στιλπνότητα του ύφους των. Έτυχα και εγώ μαθητής Γυμνασίου τότε ένα βραδάκι, εκεί στη σύναξη στα γραφεία της "Κρητικής Επιθεώρησης" που χάρις στο φιλονεϊσμό των εκδοτών, να πάω ένα χειρόγραφο μου για δημοσίευση. Είχα αρχίσει τα πρώτα δειλά δημοσιογραφικά μου βήματα. Εκεί συνάντησα και τον παλιό Δάσκαλο μου Γ.Φ.Δαφερμο. -"Κάθισε παιδί μου να ακούσεις" μου είπε, -να έχει τον λόγο σε ενδιαφέροντα θέματα. Κρεμόμαστε από τα χείλη του. Εκεί και ο μακαρίτης Γιώργης Γεωρβασακης, τρυφερός ποιητής του Ρεθύμνου. Ήταν παραμονή του Αγίου Σπυρίδωνος και απάγγειλε ένα επίκαιρο ποίημα του. Δυο στίχους του θυμάμαι...
"Ρέθεμνος αγαπητερό,
με τσ" άγιους Σπυριδωνους"...
Δυο τους είχε και τους έχει τους Αγίους, η πολις. Στα δυτικά, στα πλευρά της Φορτετζας και στον Κουμπέ.
Ο Γεώργιος Φ. Δαφερμος έφυγεν από τον κόσμο ετούτο, πλήρης, για την εποχή του, ημερών, με πεντακάθαρη τη συνείδηση και ηθικές. Τα καλά και αντάξια παιδιά του, που ανάθρεψαν υποδειγματικά με τη συμπαράσταση της Ελένης, συντρόφου διαλεκτής, ακριβής κόρης της Αργυρούπολης... Έχει πνευματική παράδοση η οικογένεια Δαφερμου. Οι δυο γιοι πήραν την σκυτάλη από τον πατέρα και έγιναν εκπαιδευτικοί.
Ο Δημήτρης λαμπρός Φιλόλογος με μουσική Παιδεία (δεξιοτέχνης βιολιστας), αξιόλογος πεζογράφος - συγγραφέας, αλύγιστος αγωνιστής. Ο πρώτος που άρχισε με πάθος αγώνες ανένδοτους επίμονους, κρατερούς, που κράτησαν καιρό, με άρθρα σε εφημερίδες, κινητοποιήσεις μαζικών φορέων Μπροστάρης, μαζί με άλλους για την ίδρυση Πανεπιστημίου στην Κρήτη αρχικά και μετά με τίτλους γνήσιους και απαράγραπτους και συγκλίνοντας ευεργετικούς παράγοντες για τους φοιτητές ζητούσε η έδρα του να γίνει στο συνθλιβόμενο "εν μέσω συμπληγάδων" Ρέθυμνο.
Δημήτρη μας αξέχαστε, "ο ζήλος της γενέτειρας σου, κατέφαγε σε!" Και μίσεψες πολύ πρόωρα. Και ήταν κρίμα. Δεν αξιώθηκε να δεις τη σάρκωση έστω δυστυχώς και ευνουχισμένου του ονείρου σου.
Ο άλλος ο Λευτέρης πνευματικός άνθρωπος είχε και αυτός λαμπρή σταδιοδρομία στην εκπαίδευση. Συνεχίζει το έργο του πατέρα του, με την έκδοση του "Προμηθέα Πυρφόρου" που τον ανέβασε σε υψηλό επίπεδο περιεχομένου και εμφάνισης. Είναι η β" περίοδος. Περίοδος ανθοφορίας του, που αποτελεί σταθμό. Επίλεκτες συνεργασίες λόγιων επιστημόνων σε θέματα ιστορικά, παιδαγωγικά, λογοτεχνικά, εκπαιδευτικά και ιστοριοδιφικές έρευνες και μελέτες περισπούδαστες κ.α. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η αξία δημοσίου επαίνου στην πολιτιστική προσπάθεια του Λευτέρη Δαφερμου γίνεται με μόχθους και θυσίες υλικές εξοντωτικές που καθιστούν προβληματική τη συνέχιση της έκδοσης του "Προμηθέα".
Ν" αγιάσει η ψυχούλα σου, Δάσκαλε μου καλέ, που στάθηκες αφορμή η αιώνια μνήμη σου, να σεργιανίσει η θύμηση μας πίσω σε χρόνους αλαργινούς. Στα περασμένα κι" αξέχαστα της πολιτείας της πολυαγαπημένης που αντίκρισα πρώτα το φως και τα θάματα του κόσμου ετούτου. Δεν πρόφθασα να προφέρω το όνομα σου Ρέθεμνος, κι" αυθόρμητα ήρθε και μου έκαψε τα χείλια, ο στίχος του βάρδου σου Γ. Καλομενοπουλου.
"Στο Ρέθεμνος στον πλάτανο
εις τη δεξα χαχαλη,
εκεια να με κρεμάσουνε
αν αγαπήσω άλλη..."
Να ανιστορηθούμε τα Περιβόλια τα μοσχομυριστά πρωινά που μας έγνεφαν τα γαρίφαλα και κουμπεδιανα μεσημέρια με τ" αθάνατο νερό "που έβγαζε, λέει και το κέφι". Ματωμένα δειλινά, από πορφυρές ειρηνικές δύσεις. Κι" ανταύγειες πυρκαγιών του ήλιου της Κυδωνιας αντίκρυ στα νερά τ" Ακρωτηριανα. Και τα μεθυστικά μου χρώματα που έσφιγγαν τις καρδίες, από ρεμβασμούς κι" ακοίμητους πόθους. Τοτες ήταν που ξυπνούσαν και οι ίσκιοι στη Φορτετζα. Σκυφτοί από το βάρος ανείπωτων Ρεθυμνιώτικων πόνων και καημών αιώνιων, σχημάτιζαν λιτανείες ονείρων, που όδευαν για να βουτήξουν στ" ακρογιάλια με τα γκρενά ροδοπέταλα!
Τώρα, το χαοτικό " χίλια εννιακόσια τίποτα" είναι, που οι γραμμές αυτές... που χαράσσονται με τρεμάμενο χέρι και νοτισμένα τα κρύσταλλα των γυαλιών από συγκίνηση αφατη, γίνονται αγγελτήρια θανάτου... Τον ονείρων που έγιναν "FUMO ET UMBRA" (καπνός και σκιά).
Των ανθρώπων που χάθηκαν.
Των καιρών που διάβηκαν.
Των νιατων που εφυγαν.
Ναι, αγγελτήρια, που τα ακομπανιάρει ρέκβιεμ θρήνων!!!
Κώστας Μαμαλάκης
Αθήνα, Γενάρης 1984
Πηγή: Τοπικές εφημερίδες
Επιμέλεια-Αναμόχλευση στα ΠαλαιιναΙωάννης Μιχ. Δογάνης
http://topaliorethemnos.blogspot.gr/
RethemnosNews
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου