"Μεσκινιά" Η Σπιναλόγκα του Ρεθύμνου εν έτη 1850

Δημοσιογραφική έρευνα-Επιμέλεια-Ρετουσάρισμα
Ιωάννης  Μιχ.  Δογάνης
Συνταξιούχος Βιβλιοθηκάριος
http://topaliorethemnos.blogspot.com/

                      

Η μοναδική φωτογραφία της Μεσκινιάς του Ρεθύμνου, τραβηγμένη από τον περιηγητή Simonelli, το 1893
Φωτο Γ.Π. Εκκεκάκης

"ΜΕΣΚΙΝΙΑ"
ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ
Ένας σωρός σπιτάκια,πάνω από το σημερινό νεκροταφείο.Ενα μικρό χωριό η μια συνοικία του Ρεθέμνου που πήρε το όνομα "Μεσκινιά" απο τους παλιούς κατοίκους της,τους μεσκίνιδες.
Μεσκίνης,μια Τουρκόφωνη λέξη που σημαίνει λεπρός.
Ίσαμε,τους χρόνους της Κρητικής Πολιτείας,πράγματι εκεί κάθονταν μόνο λεπροί.Κυκλοφορούσαν ζητιανεύοντας ελεύθερα στην Πόλη του Ρεθύμνου και νερό έπερναν απο τη Βρύση που σήμερο είναι κολλημένη στη ΒΔ γωνιά του Δημοτικού κήπου,που λέγεται κι ακόμα δημέρα μεσκινόβρυση.
Δράμα ολόκληρο η μάλλον Αισχύλος τραγωδία,η μεσκινιά στο καιρό της.Άνθρωποι με πεσμένες μύτες,με σαπιμένα αυτιά με Ιώβιες πληγές στα πόδια στα χέρια,με μαδημένα φρύδια και μαλλιά αφίνοντες στα γύρω τη βαριά δυσωδία της λέπρας,ζούσαν εκεί μέσα σε ανήλια καθυγρά και ακάθαρτα σπιτάκια,χωρίς καμιά φροντίδα.
Άλλοι μπορούσαν να σύρουν το πληγιασμένο πτώμα τους,εις τα σοκάκια του Ρεθέμνου ζητώντας λίγο ψωμί ή καμμιά δεκάρα,άλλοι ακίνιτοι σε μια καρέκλαστη πόρτα του σπιτιού των,με τα χέρια πεσμένα από τη λεπρική γάγραινα με τα πόδια ολόπρηστα απο τη λεπρική ελεφαντίαση,έβλεπαν να σαπίζουν κάθε μέρα με την μέρα,παρουσιάζοντες στον ήλιο,το δράμα που κλείνει κάθε νιόσκπτος τάφος.
Νεκροί αυτοί,τάφος το σπίτι του,όπως ηταν γεμάτο ακαθαρσίες και υγρασία.
Κι όμως εζούσεν.Μέσα σε μια πολιτεία,σκορπίζοντας στο διάβα του το μικρόβιο της λέπρας,τον βακίλλο του Χάνσεν,κι είναι τρομερά μεταδοτική η αναθεματισμένη αυτή αρρώστια.
Μια σωστή κόλαση του Δάντη,η Μεσκινιά.Γιατί καθώς τους έλειπαν οι μύτες,τα χέρια τα πόδια,καθώς το βλέμμα τους ήταν άγριο το Λεόντιο προσωπείο εθύμιζαν τις σελίδες της κόλασης του Δάντη,κι άθελα ο επισκέπτης τους θυμίζουνταν τα λόγια του συνοδού του ποιητή στην κόλαση ''γκουάρτα ε πάσα''.
Και πραγματικά,περνά κανείς γρήγορα τα σπίτια του κάθε Λεπροκομείου, σπρωγμένος απο μια περιέργεια,μα κι από μια βία, να φύγει γρήγορα απο τον κόσμο που τον τρομάζει και τον ταράσσει σαν βρυκόλας.
Καθώς ήταν επάνω από το Νεκροταφείο,η Μεσκινιά,στο κάθε σπίτι της,στον κάθε κάτοικο του,μπορούσες να δεις εύκολα κάθε κλειστός τάφος,του Νεκροταφείου.
Τι δαιμονισμένη σύμπτωση.Αν ο Βασιλεύς Φίλλιππος είχε προστάξει τον υπηρέτη του,κάθε πρωί ξυπνώντας τον,να του υπενθυμίζει πως είναι άνθρωπος,το Ρέθεμνος βάζοντας την Μεσκινιά πάνω από το Νεκροταφείο του,έβλεπε κάθε μέρα,που καταντά ο άνθρωπος.
Τι φρικτώδες ντουέτο!!Ενα λεπροκομείο και στα πόδια του,ένα νεκροταφείο!!
Μόνη ισορροπία,στο θέαμα αυτό,ήτο το Τούρκικο Κισμέτ.
Ο Βαρύς ναργιλές,το παχύ καντα'ί'φι,το ραχατλήδικο κρεβάτι,για το πρόσκαιρο αυτό κόσμο,εζητούσε ο Τούρκος.
Κι ύστερα,όχι τάφος.
Όχι ο καθρέφτης του,η  Μεσκινιά,μόνο Ούρι φιλήδονα,παραμυθένια και πιλάφι!!Και ζωή αιώνια.
Μέσα στη νοοτροπία αυτή της εποχής εκείνης ψάξετε και θα βρείτε την αδιαφορία του Ρεθέμνου,τότε για την Μεσκινιά.
Ύστερα,οι Λεπροί πήγαν στην Σπιναλόγκα.
Και τώρα που το νεκροταφείο μπήκε αναμεσή στα σπίτια τα εξοχικάτου Ρεθέμνου και τα ερημικά καντυλάκια του ενοχλουνται από τα ηλεκτρικά λαμπιόνια μας,πρέπει κι αυτό να πάει σε κάποια ερημία ήσυχη,όχι γιατί μας ενοχλεί,μα για να μην τους ενοχλούμε τη φιλόσοφο ρέμβη του, με το μεταπολεμικό παγκόσμιο κομφούζιο,το νέο πύργο της Βαβέλ.



ΠΗΓΗ Κρητική Επιθεώρηση 1950