Powered By Blogger

Παρασκευή 7 Μαρτίου 2014

Η ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ




                                            
   Μετά την νίκη τους κατά των Περσών στις Πλαταιές το 479 π.Χ οι Αθηναίοι επέστρεψαν στην εγκαταλειμμένη τους πόλη, οπού βρήκαν όλα τα κτίσματα της Ακρόπολης ερημωμένα. Ο Περικλής θέλησε να ξανακτίσει την πόλη και να την αναδείξει σε καλλιτεχνικό, πολιτιστικό αλλά και πολιτικό κέντρο της Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια των τριάντα χρόνων διακυβέρνησης της πόλης ανεγέρθηκαν πολλά κτίσματα όπως ο Παρθενώνας, τα Προπύλαια και άλλα. Η γενική καλλιτεχνική επίβλεψη των κτισμάτων της Ακρόπολης ανατέθηκε στο Φειδία, ο οποίος διακρίθηκε για τη μοναδική μεγαλοπρέπεια που διέθεταν οι διακοσμήσεις που δημιούργησε.
  O Παρθενώνας αφιερώθηκε στη θεά Αθηνά και χρειάστηκαν 15 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Το χρονικό αυτό διάστημα είναι εξαιρετικά σύντομο εάν λάβουμε υπόψη μας τις αρχιτεκτονικές αρχές που χρησιμοποιήθηκαν, μερικές από τις οποίες μας είναι ακόμη άγνωστες.
  Το 450 μ.Χ ο Παρθενώνας μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία, όμως το 1204, όταν οι Φράγκοι κατέλαβαν την Αθήνα, έγινε καθολικός ναός.
  Έπειτα, το 1453, κάτω από την κυριαρχία των Τούρκων πλέον, εξελίχθηκε σε τζαμί και τούρκικα σπίτια χτίστηκαν γύρω του.
 Το 1674, ο Γάλλος πρεσβευτής Μαρκήσιος του Νointel επισκέφθηκε την Αθήνα συνοδευόμενος από τον Jacquew Carrey, ο οποίος έκανε κάποια σχέδια του Παρθενώνα. Στα σχέδια του Carrey φαίνεται ότι εκείνη την εποχή ο Παρθενώνας παρέμενε ακόμα άθικτος.
  Δεκατρία χρόνια αργότερα, το 1687, ο Βενετός στρατηγός Francesco Morosini πολιόρκησε την Ακρόπολη. Τη βομβάρδισε παρά το γεγονός ότι γνώριζε πως οι Τούρκοι τη χρησιμοποιούσαν ως πυριτιδαποθήκη. Από την έκρηξη που δημιουργήθηκε καταστράφηκε μεγάλο μέρος του Παρθενώνα.   Ο Thomas Bruce, έβδομος κόμης του Elgin, ήταν πρεσβευτής της Βρετανίας στην Κωνσταντινούπολη το 1799. Επιθυμία του ήταν να θέσει τον εαυτό του στην υπηρεσία των Τεχνών φέρνοντας τους συμπατριώτες του πιο κοντά στις Ελληνικές αρχαιότητες.
  Δημιούργησε λοιπόν ομάδα από ζωγράφους, αρχιτέκτονες και γλύπτες. Τον επόμενο χρόνο, η τοπική Τουρκική διοίκηση επέτρεψε στους καλλιτέχνες να κάνουν σχέδια αλλά τους απαγόρευσε να προχωρήσουν στην κατασκευή προπλασμάτων, η να στήσουν σκαλωσιές για να μπορέσουν να μελετήσουν από πιο κοντά τα γλυπτά.
 Παρόλες τις απαγορεύσεις η λεηλασία του Παρθενώνα άρχισε αμέσως. Τα γλυπτά του ναού κατέβηκαν από τη θέση τους και μεταφέρθηκαν στη Βρετανία με πολεμικό πλοίο. Στις 26 Δεκεμβρίου του 1801, φοβούμενος ότι ίσως οι Γάλλοι επιχειρούσαν να τον εμποδίσουν, ο Elgin διέταξε την άμεση αποστολή των γλυπτών με το πλοίο "Mentor", το οποίο είχε φέρει για αυτό το σκοπό.
  Μέσα στο 1806, αποσπάστηκε μια από τις Καρυάτιδες, μια γωνία του Ερεχθειου, τμήμα της ζωφόρου του Παρθενώνα, πολλές επιγραφές και εκατοντάδες αγγεία Προστέθηκαν κι" άλλοι σ" αυτό το παραλήρημα λεηλασίας, το οποίο δεν περιορίστηκε στην Ακρόπολη αλλά εξαπλώθηκε στην Αθήνα και σε μεγάλα τμήματα της Ελλάδας και συνεχίστηκε για πολλά χρόνια.
  Το 1810 ο Elgin φόρτωσε τα τελευταία λάφυρα του στο πολεμικό πλοίο "Hydra".
  Το 1817, δυο ακόμα πολεμικά πλοία, τα "Tagus" και "Satellite", έφυγαν για τη Βρετανία φορτωμένα με μαρμάρινες ταφόπλακες, χάλκινα αντικείμενα και εκατοντάδες αγγεία. Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Ελληνικός πόλεμος για την απελευθέρωση έδωσε τέλος στην λεηλασία του Elgin. 
  Τον Ιανουάριο του 1804 έφτασαν στο Λονδίνο τα πρώτα 65 κιβώτια. Εκεί παρέμειναν για δυο χρόνια καθώς ο Elgin ήταν φυλακισμένος στη Γαλλία. Η κακή μεταχείριση την οποία υπέστησαν τα μάρμαρα ήταν αναπόφευκτη. Τοποθετήθηκαν στην υγρή και βρόμικη αποθήκη καθώς και έξω στο οικόπεδο της οικίας του Elgin, οπού και παρέμειναν για τρία χρόνια, παραδομένα στη διάβρωση που προκαλεί το υγρό κλίμα του Λονδίνου, ενώ εκείνος προσπαθούσε να βρει αγοραστή. Ο Elgin επιχείρησε να πουλήσει τα μάρμαρα στη Βρετανική κυβέρνηση αλλά το ποσό που ζήτησε ήταν πολύ υψηλό με αποτέλεσμα να του αρνηθούν. Με το πέρασμα των χρόνων, τα μάρμαρα επηρέασαν τη ζωή των ανθρώπων στη Βρετανία. Εκκλησίες, κτίρια και σπίτια χτίζονταν σε κλασικό αρχαιοελληνικό ρυθμό. Σε επιστολή του το 1815, ο Elgin παραδέχεται ότι τα μάρμαρα βρίσκονταν ακόμη στην καρβουναποθήκη του σπιτιού του στο Burlington, εκτεθειμένα στην καταστροφική υγρασία.
  Τελικά το 1816, τα μάρμαρα πουλήθηκαν στη Βρετανική κυβέρνηση και μεταφέρθηκαν αμέσως στο Βρετανικό Μουσείο, οπού δημιουργήθηκε ειδικός εκθεσιακός χώρος με δαπάνη του Sir Jozeph Duveen.
 Το Δεκέμβριο του 1940, η βουλευτής των Εργατικών κ.Keir ρώτησε τον πρωθυπουργό κ. Winston Churchill εάν τα μάρμαρα θα επιστέφονταν στην Ελλάδα ως μερική αναγνώριση της αντίστασης που επέδειξε η χώρα αυτή ενάντια στους Γερμανούς και της θυσίας του λαού της. Η απάντηση ήταν αρνητική.
  Η ερώτηση της κ.Keir συμπίπτει χρονικά με μεγάλο αριθμό επιστολών υπέρ της επιστροφής των μαρμάρων στην Ελλάδα, τις οποίες δημοσιεύουν οι Times.
  Το 1941, ο αρχηγός της Εργατικής παράταξης κ. Clement Attlee, μέλος της κυβέρνησης συνασπισμού που βρισκόταν στην ηγεσία την περίοδο του πολέμου, απάντησε στην κ.Keir ότι δεν υπήρχε πρόθεση να ληφθούν μέτρα για την επιστροφή των μαρμάρων.
  Ο Edward Clarke, στο βιβλίο του "Ταξίδια σε ευρωπαϊκές χώρες" που δημοσιεύθηκε το 1811, παραθέτει μια από τις διασημότερες περιγραφές των επιχειρήσεων που διεξήγαγε στην Ακρόπολη η ομάδα εργατών του Λόρδου Elgin υπό την επίβλεψη του Lusieri. Σύμφωνα με τον Clarke, ο οποίος ήταν παρών όταν μεταφέρονταν οι μετόπες, επρόκειτο για φανταστικά, θαυμάσιας τέχνης γλυπτά, όμως σε μια άτυχη στιγμή, ένα κομμάτι του πεντελικού μαρμάρου υποχώρησε κάτω από την πίεση των μηχανημάτων του Elgin και ο Clarke αναφέρει ότι ακόμα και ο Τούρκος αξιωματικός έβγαλε μια απελπισμένη κραυγή καθώς το μάρμαρο έσπαζε σε εκατοντάδες κομμάτια.
  Ο συγγραφέας αναφέρει ακόμα ότι οι εργάτες του Elgin δεν κατέστρεψαν τον Παρθενώνα κατά λάθος, αλλά έκοψαν το μάρμαρο σε μικρότερα κομμάτια προκειμένου να γίνει η μεταφορά του ευκολότερη. Επίσης, ο Clarke γνώριζε ότι τα γλυπτά κοσμήματα του Παρθενώνα ήταν κατά τέτοιο τρόπο σχεδιασμένα από τον Φειδία και τους συνεργάτες του ώστε η καλύτερη γωνία θέασης τους να είναι από κάτω προς τα πάνω και όχι όταν βρίσκονται στο ύψος των ματιών, όπως συμβαίνει όταν εκτίθενται σε μουσείο.
 Ολοκληρώνει την αναφορά του τονίζοντας ότι ο ναός υπέστη μεγάλη ζημιά από εκείνη που προκάλεσαν τα μηχανήματα του Morosini, ότι διεπραχθει μεγάλη παρανομία και ότι η Αγγλική κυβέρνηση θα μπορούσε να είχε απαιτήσει από την Τουρκική κυβέρνηση τη λήψη μέτρων για την προστασία των γλυπτών. Ο Edward Dodwell, αντικρούοντας το επιχείρημα των Βρετανών, επισημαίνει ότι οι Έλληνες δεν αδιαφορούσαν για τη διατήρηση των μνημείων. Πολλοί ήταν εκείνοι που διαμαρτυρήθηκαν στο Σουλτάνο για την καταστροφή, καθώς ήταν εκείνος που επέτρεψε στον Elgin να πραγματοποιήσει τα σχέδια του. Δηλώνει επίσης, ότι αισθάνθηκε ταπεινωμένος οντάς μάρτυρας σε αυτή τη λεηλασία των πλέον ξεχωριστών γλυπτών και αρχιτεκτονικών στοιχείων. Προσθέτει ότι οι τέχνες στην Αγγλία θα μπορούσαν να επωφεληθούν από προπλάσματα των γλυπτών του Φειδία και τονίζει ότι δεν πρόκειται μόνο για βέβηλη πράξη αλλά επιπλέον ανατέθηκε σε ανθρώπους που ενεργούσαν αποκλειστικά από προσωπικό συμφέρον. 
  Η δεύτερη απόπειρα του Elgin να πουλήσει τα μάρμαρα στη βρετανική κυβέρνηση οδήγησαν σε διένεξη στη Βουλή, κατά την οποία ο βουλευτής Sir John Newport είπε για τον Λόρδο Elgin...
"Ο ευγενής Λόρδος εκμεταλλεύθηκε τα πλέον άνομα μέσα (δηλ. τη δωροδοκία) και διέπραξε την πιο σκανδαλώδη λεηλασία".
 Την ίδια μέρα, ο ομιλητής του Κοινοβουλίου σημείωσε στα πρακτικά...
 "Η αίτηση του Λόρδου Elgin καταχωρήθηκε. Διαμφισβητήθηκαν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας του της συλλογής. Επιπλέον επικρίθηκε η συμπεριφορά του".
  Στους πρώτους ανθρώπους που επέκριναν τον Λόρδο Elgin συγκαταλέγεται και ο βουλευτής H. Hammersley. Υποστήριξε ότι σε περίπτωση που κάποια μελλοντική Ελληνική κυβέρνηση ζητούσε τα μάρμαρα πίσω, η Αγγλία θα έπρεπε να τα επιστρέψει χωρίς περαιτέρω διαδικασίες η άρνηση.
  Ο Dodwell και Clarke πρότειναν την επιστροφή τουλάχιστον του μαρμάρινου πλαισίου του Ερεχθειου και του Ιωνικού κίονα.
  Επίσης, το 1890, ο Franklin Harrison στο κύριο άρθρο του περιοδικού "19ος αιώνας", το οποίο δημοσίευσε με τον τίτλο "Επιστρέψτε τα Ελγίνεια μάρμαρα!" υποστηρίζει ότι τα γλυπτά ήταν περισσότερο αγαπητά στους Έλληνες από ότι στους Βρετανούς.
  Επιπλέον, ο βουλευτής και γραμματέας τότε του πρωθυπουργού Philip Sassoon έγραψε στους Times το 1928...
Τα έξοχα ερείπια του Παρθενώνα και η φωτεινή ατμόσφαιρα της Αθήνας αποτελούσαν καταλληλότερη θέση για τα πιο αρμονικά γλυπτά του κόσμου από ότι το Βρετανικό Μουσείο.
Φ.ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

Πηγή: Τοπικές εφημερίδες
Δημοσιογραφική έρευνα-Επιμέλεια-
Αναμόχλευση στα Παλαιινα
Ιωάννης  Μιχ.  Δογάνης
Συνταξιούχος Βιβλιοθηκάριος

http://topaliorethemnos.blogspot.gr/

Η λεηλασία της Ακροπόλεως των Αθηνών του Ιωάννη ΜιχΔογάνη ...

rethemnosnews.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: